Waarom de gezondheidsterm belangrijker is dan de levensduur

Hoewel het verlengen van de levensduur een opmerkelijke prestatie is, brengt het ook nieuwe uitdagingen met zich mee, vooral in welvarende landen. Steeds meer mensen vragen zich af: betekent langer leven ook beter leven? De kernvraag is hoe we ervoor kunnen zorgen dat deze extra jaren niet alleen worden toegevoegd, maar ook met kwaliteit worden doorleefd – gezonder, met meer voldoening en op een economisch verantwoorde manier. Zo niet, wat is dan het werkelijke nut? Dit dilemma benadrukt het belang van niet alleen te focussen op de levensduur – het aantal jaren dat we leven – maar ook op de 'gezonde levensjaren' – de jaren die we in goede gezondheid doorbrengen.

In Nederland bijvoorbeeld, is de gemiddelde levensverwachting 80 jaar voor mannen en 83 jaar voor vrouwen. Maar de gezonde levensjaren zijn aanzienlijk korter: mannen blijven gezond tot ongeveer 64 jaar, en vrouwen tot 62,5 jaar. Een vergelijkbare situatie zien we in de Verenigde Staten, waar mannen gezond blijven tot ongeveer 66 jaar en vrouwen tot 68 jaar, terwijl de levensverwachting respectievelijk 76 jaar voor mannen en 81 jaar voor vrouwen bedraagt.

Veel mensen twijfelen aan actief werk maken van een langer leven als dit gepaard gaat met constante offers. Een gezonde levensstijl vereist namelijk voortdurende aandacht, zoals letten op je gewicht, niet roken, alcoholgebruik matigen en voldoende beweging. Dit vraagt continu om het afwegen van plezier op de korte termijn tegen gezond zijn op de lange termijn.

De moderne geneeskunde verlengt levens, zelfs voor wie ongezonde keuzes maakt, maar dit legt druk op de samenleving. De stijgende kosten van zorg voor een groeiende groep kwetsbare ouderen vragen om een verschuiving naar preventieve zorg. In plaats ziekten zoals dementie, hartziekten en kanker apart van elkaar te onderzoeken en behandelen, ligt de oplossing in het bevorderen van gezond ouder worden en daarmee risico op de verschillende ouderdomsziekten tegelijk verminderen.

Singapore biedt een inspirerend voorbeeld. Sinds 2022 wordt de zorg er gefinancierd op basis van de gezondheid van de bevolking, wat ziekenhuizen aanspoort preventieve zorg te stimuleren. Hierdoor blijft de bevolking gezonder en zijn dure behandelingen minder vaak nodig. Met maatregelen zoals belasting op ongezond voedsel en investeringen in openbaar vervoer om beweging te bevorderen, is Singapore wereldwijd toonaangevend in gezond ouder worden.

Deze aanpak is duurzamer en beter voor zowel individuen als de samenleving. Zonder focus op het toevoegen van gezonde levensjaren riskeren we kwantiteit boven kwaliteit als het om langer leven gaat.

Vanuit een economisch perspectief kan het verlengen van het aantal jaren dat mensen in goede gezondheid leven aanzienlijke voordelen opleveren. In Nederland wordt de waarde van een extra jaar in goede gezondheid—gemeten als een quality-adjusted life year (QALY)—doorgaans geschat tussen de €20.000 en €80.000. Dit weerspiegelt hoe er afwegingen worden gemaakt als het gaat over investeringen in het verbeteren van gezondheid en het verlengen van het leven. Andere landen hanteren andere bedragen maar wel soortgelijke berekeningen.

Schattingen suggereren dat het verlengen van de gezonde levensduur van een bevolking een positieve impact kan hebben op de economische groei. Sommige studies geven aan dat het verbeteren van de wereldwijde gezonde levensverwachting met slechts vijf jaar op lange termijn triljoenen dollars aan wereldwijde BBP-groei kan toevoegen, door hogere productiviteit, lagere zorgkosten en een grotere arbeidsparticipatie.

Deze cijfers benadrukken de diepgaande impact die gezonder ouder worden kan hebben, niet alleen op het welzijn van individuen, maar ook op economieën en samenlevingen als geheel.

Om onze gezonde levensjaren te verlengen, zijn zowel persoonlijke als maatschappelijke veranderingen nodig. Op persoonlijk niveau moeten we heroverwegen welke plannen wij maken voor een langer leven— denk aan het maken van gezondere keuzes, actief blijven, deelnemen aan zinvol werk en het koesteren van relaties. Op maatschappelijk niveau moeten we prioriteit geven aan preventieve gezondheidszorg, leeftijdsvriendelijke werkplekken creëren, het openbaar vervoer verbeteren en investeren in gemeenschappen die mensen verbonden en betrokken houden.

Als de kloof tussen onze levensduur en onze gezonde jaren groter wordt, zal dit zowel onszelf als de samenleving onder druk zetten. Overheden moeten het bevorderen van gezond ouder worden tot een prioriteit maken, dat lijkt een inkopper aangezien de langetermijnvoordelen de kosten ruimschoots overtreffen.